САБАБУ ОМИЛҲОИ ШОМИЛШАВИИ ҶАВОНОН БА ҲИЗБУ ҲАРАКАТҲОИ ЭКСТРЕМИСТӢ

Дар ҷомеаи муосир ифротгароӣ ва пайравӣ ба ақоиди мазкур то рафт  авҷ гирифта, ба як масъалаи тезу тунд табдил ёфта истодааст, ки бартараф намудани омилҳои мусоидаткунандаи он диққати бетаъхирро талаб мекунад. Дар миёни ҷомеаи башарӣ, ҷавонон, бешубҳа, яке аз гурӯҳҳои осебпазир ба радикализатсия ва қабули ақидаҳои ифротӣ мебошанд. Яке аз сабабҳои асосии гаравидан ба ин падидаи нафратовар паст будани сатҳи дониш ва дарки нокифояи иттилоот мебошад.

Экстремизм падидаест, ки шаклҳои гуногуни фаъолиятеро, ки ба зӯроварӣ, таҳаммулнопазирӣ ва беэътиноӣ ба ҳуқуқи инсон нигаронида шудааст, ҳамроҳӣ мекунад. Он метавонад ҳам дар амалҳои ҷамъиятӣ ва маъракаҳои таблиғотӣ ва ҳам дар таблиғ тавассути интернет ва шабакаҳои иҷтимоӣ зоҳир шавад. Ҷавонон, бахусус онҳое, ки дар шароити душвори иҷтимоиву иқтисодӣ ва ё зери таъсири идеологияҳои хушунатбор ба воя расидаанд, дар сафи пеши ин падида қарор мегиранд.

Сатҳи пасти дониши баъзе аз ҷавонон яке аз сабабҳои асосии гароиши онҳо ба ифротгароӣ мебошад. Аз сабаби дигар баъзан ҷавонон маълумоти кофӣ надоранд ва дастрасии онҳо ба иттилоот маҳдуд аст. Онҳо маълумоти пешниҳодшударо аз нуқтаи назари воқеӣ таҳлил карда натавониста,  ҳақиқатро низ аз дурӯғ фарқ карда наметавонанд. Ин ҳолат онҳоро аз сӯи созмонҳо ва ғояҳои ифротӣ осебпазир месозад. Аммо сатҳи пасти дониш танҳо мушкилоти ҷавонон нест.

Ҷанбаи дигари муҳими ифротгароии ҷавонон муҳити иҷтимоӣ мебошад. Аксаран дар байни ҷавонон (хосатан ҷавононе, ки ба муҳоҷират аз қаламрави кишвар берун сафар намудаанд) аллакай гурӯҳҳое таъсис ёфтаанд, ки ҳадафи ягонаи онҳо нигоҳдорӣ ва паҳн кардани ақидаҳои созмонҳои ифротӣ мебошад. Ин ҳолат  гирдоби хатарнокро ба вуҷуд меорад. 

Дар ин радиф барои паҳншавии ақидаҳои ифротгароӣ миёни ҷавонон интернет ва шабакаҳои иҷтимоӣ нақши муҳим доранд. Ҷавонон вақти бештарро дар интернет мегузаронанд, ки дар он ҷо онҳо ба ҳамлаҳои шадиди иттилоотӣ дучор мешаванд, ки ба ҷаҳонбинии онҳо таъсир мерасонанд. Гузашта аз ин, интернет ба ҷавонон ифшои ному насаб ва имкони табодули озоди андешаҳои радикалиро фароҳам меорад, ки мавқеи онҳоро мустаҳкам мекунад. Барои рафъи мушкилоти ифротгароии ҷавонон чораҳои ҳамаҷониба андешидан лозим аст. Пеш аз ҳама, системаи таълимро бо таваҷҷӯҳ ба рушди тафаккури интиқодӣ ва мунтазам нав кардани маводи таълимӣ таҷдиди назар кардан  лозим аст. Ба муаллимон барои такмили ихтисос бештар имконият дода, хуб мешуд мактабу донишкадаҳо ба макони муоширати фаъол табдил дода шаванд. Илова бар ин, зарур аст, ки дастрасии маълумот дар бораи идеологияҳои радикалӣ ва оқибатҳои онҳо беҳтар карда шавад. Инро тавассути маъракаҳои иттилоотӣ, семинарҳои таълимӣ ва истифодаи Воситаҳои ахбори омма ба даст овардан мумкин аст. Муҳим он аст, ки ҷавонон маълумоти объективӣ ва асоснокро дар бораи ақидаҳои гуногун гиранд, на танҳо андешаҳои таҳрифшуда ё пешакӣ. Барномаҳои иҷтимоӣ ва имкониятҳои тарбияи ҷавонон дар руҳияи таҳаммулпазирӣ ва эҳтиром ба ҳуқуқи инсон низ бояд дар авлавият қарор гиранд.

Бояд ёдова шуд, ки аз ҷониби  Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар даврони соҳибистиқлолӣ як қатор барномаҳои давлатӣ доир ба дастгирии ҷавонон, баланд бардоштани мавқеи онҳо дар ҷомеа, беҳтар намудани вазъи иҷтимоии ҷавонон қабул карда, ҳар кадоме аз ин санадҳо дар ҳаёти ҷавонони кишвар нақши муҳим бозиданд. Дар ин давра “Барномаи миллии ҷавонони Тоҷикистон”, “Барномаи давлатии тарбияи ватанпарастии ҷавонони Тоҷикистон” ва дигар  санадҳои меъёрии судманди соҳа  қабул гардиданд, ки ба рушди тафаккури ҷавонон таъсири мусбӣ мегузоранд. Дар ин баробар андешидани тадбирҳои иловагии судманд ҷиҳати тарбияи хештаншиносии ҷавонон ба манфиати кор хоҳад буд.

Сатҳи ифротгароӣ миёни ҷавонон яке аз мушкилоти ҷиддии ҷомеаи муосир мебошад. Ин ҳалли мураккаби системавиро талаб мекунад. Дараҷаи таҳсилот ва дастрасии иттилооти боэътимодро баланд бардоштан, ба рушди тафаккури интиқодӣ мусоидат кардан ва муоширати иҷтимоӣ ва ҳамгироии ҷавононро дастгирӣ кардан зарур аст. Ин ягона роҳи ҳалли ин мушкилот ва таъмини ояндаи устувори ҷомеаи мост.

Дустов Насим Отахонович, мутахассиси раёсати тарбияи Донишгоҳи давлатии Кӯлоб ба номи Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ